Rừng dừa nước xã Bình Phước rộng 70 ha, trong đó 50 ha sẽ bị phá làm hồ chứa nước phục vụ nhà máy giấy VNT 19.

Cơ sở khuyến nghị lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi được dựa trên kết quả khảo sát đánh giá nhanh đối với hệ sinh thái (HST) rừng dừa nước tại xã Bình Phước của nhóm nghiên cứu, giảng dạy "Môi trường và Tài nguyên sinh vật" thuộc Đại học Đà Nẵng (DN-EBR) do TS Võ Văn Minh làm trưởng nhóm kết hợp với trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học Nước Việt Xanh (GreenViet) thực hiện.

Qua khảo sát cho thấy, HST rừng dừa nước Bình Phước rất đa dạng và độc đáo. HST này có vai trò quan trọng đối với lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản; đặc biệt là có tiềm năng rất lớn đối với phát triển du lịch cộng đồng. Mặt khác, HST này còn có vai trò duy trì sự đa dạng sinh học cho khu vực Đông Bình Sơn cũng như phía Bắc của tỉnh Quảng Ngãi.

DN-EBR và GreenViet nhận định rừng dừa nước Bình Phước là 1 hệ sinh thái đặc biệt, cần phải được giữ gìn.

Rừng dừa nước Bình Phước có diện tích khoảng 70 ha mang nhiều nét độc đáo về cảnh quan của một HST đất ngập nước của vùng cửa sông ven biển.

Tại đây, về thực vật bậc cao có ít nhất 22 loài thuộc 19 họ và 16 bộ; trong đó nhiều loài có giá trị về sinh thái, dược liệu và thực phẩm.

Về chim có ít nhất 9 bộ, 15 họ với 26 loài; trong đó có nhiều loài chim nước, chim di cư đặc trưng cho vùng đất ngập nước.

Về cá có ít nhất 9 bộ, 16 họ với 27 loài với nhiều loài là cá bột, cá hương từ biển vào sinh sống.

Về thực vật bậc thấp có 28 loài thuộc 4 ngành, 10 bộ, 16 họ. Động vật nổi có 25 loài thuộc 2 ngành, 5 bộ, 13 họ.

Rừng dừa nước Bình Phước vừa đóng vai trò là lá phổi vừa là quả thận đối với môi trường vì hấp thụ CO2 và cung cấp O2 cho cả khu vực. Ngoài ra, hệ động thực vật và vi sinh vật trong rừng dừa nước đóng vai trò là một hệ thống tự làm sạch các chất ô nhiễm từ các hoạt động của con người, điều tiết khí hậu và cân bằng sinh thái.

Như vậy, nếu rừng dừa nước Bình Phước bị phá bỏ sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro mất cân bằng sinh thái và ô nhiễm môi trường không chỉ đối với khu vực cửa sông ven biển mà cả HST biển với các rạn san hô quý giá.

Kết quả khảo sát của nhóm nghiên cứu cũng cho thấy: rừng dừa nước Bình Phước còn có vai trò bảo vệ, lưu giữ các giá trị kinh tế, văn hóa tinh thần của cộng đồng cư dân Bình Phước.

Với những lý do nêu trên, nhóm nghiên cứu của DN-EBR và GreenViet nhận định rừng dừa nước Bình Phước là 1 hệ sinh thái đặc biệt, cần phải được giữ gìn. Vì vậy, lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi cần sớm xem xét, cân nhắc cẩn thận trước khi đưa ra quyết định phá bỏ rừng dừa nước Bình Phước.

Trên cơ sở những kết quả nghiên cứu bước đầu cùng những nhận định khoa học, nhóm nghiên cứu của DN-EBR và GreenViet khuyến nghị lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi cần triển khai điều tra tổng thể về đa dạng sinh học, đánh giá chi tiết các giá trị môi trường sinh thái cũng như tất cả các giá trị tiềm ẩn của các HST đất ngập nước trên địa bàn huyện Bình Sơn. Đây là nguồn thông tin hết sức quan trọng, làm cơ sở cho quy hoạch phát triển cũng như giám sát các tác động của tất cả các dự án đầu tư.

Các nhà nghiên cứu khuyến nghị tỉnh Quảng Ngãi cần cân nhắc cẩn thận trước khi phá bỏ rừng dừa nước Bình Phước

Đồng thời, tỉnh Quảng Ngãi cần rà soát lại toàn bộ các quy hoạch phát triển có ảnh hưởng đến HST đất ngập nước để ngăn ngừa tối đa các rủi ro môi trường cũng như các tác động đến đa dạng sinh học vùng ven bờ. Mục tiêu nhằm bảo vệ nguồn lợi thủy hải sản cũng như kiểm soát ô nhiễm môi trường.

Đối với nhà máy bột giấy VNT 19, nhóm nghiên cứu đề nghị xem xét kỹ các giải pháp thay thế và bảo vệ HST đất ngập nước nói chung và rừng dừa nước nói riêng. Đặc biệt tăng cường giám sát chặt chẽ các vấn đề môi trường trong quá trình thi công và vận hành của nhà máy bởi đây là loại hình có nhiều rủi ro đối với môi trường trước mắt và lâu dài...

Trước đó, báo điện tử Dân trí đã có bài viết phản ánh việc tỉnh Quảng Ngãi phá bỏ 50/70 ha dừa nước tại xã Bình Phước xây dựng hồ chứa nước phục vụ nhà máy giấy VNT 19.

Trong đó, ông Nguyễn Quốc Tân - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Quảng Ngãi cho biết, việc khảo sát các yếu tố về môi trường, hệ sinh thái rừng dừa nước trước khi cấp phép xây dựng hồ chứa nước được thực hiện thận trọng.

Qua khảo sát cho thấy vai trò, chức năng của rừng dừa nước trong việc ngăn mặn, giữ đất và giá trị về mặt kinh tế đối với cư dân trong vùng không còn như trước kia. Mặt khác, đây cũng là vị trí duy nhất phù hợp để xây dựng hồ chứa nước phục vụ nhà máy giấy VNT 19 nên phải thực hiện.

Hà Xuyên